Rize'de Çayın Sorunları Tartışıldı

Rize Ticaret Borsası'nda, Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehmet Mehdi Eker'in katılımları ile 'Çayın Sorunları' konulu toplantı düzenlendi. Toplantıya ilgili bakanlıkların müÅŸavirleri, Çaykur ve özel sektör kuruÅŸlarının temsilcileri ile sivil toplum kuruluÅŸlarının temsilcileri katıldı. Açılış konuÅŸmasını ev sahibi Rize Ticaret Borsası BaÅŸkanı Mehmet ErdoÄŸan yaptı.

Bakan Yazıcı, yaptığı konuÅŸmada, rakamlarla Türk çay sektörünün dünyadaki konumunu anlattı. Çayın önemli bir ürün olduÄŸunu belirten Yazıcı, "Türkiye'de çay üretiminin ithalat, ihracat, üretim açısından önemli soruları olduÄŸunu görüyoruz. Bir baÅŸka önemli ölçü. Çok ilginç. Türkiye bir yerde birinci. Tüketimde. Böylesine bir toplumuz. Böylesine tüketimin olduÄŸu bir ülkede çayın önemli bir ürün olarak her açıdan ele alınması kaçınılmaz olur" dedi.

"ÇAY KALÄ°TESÄ° ARTMALI"

Çay kalitesinin arttırılması gerektiÄŸine dikkat çeken Bakan Yazıcı, üreticilere sitemde bulunarak, "HemÅŸerilerimiz çay bahçesinde ne kadar kırpabiliyorlarsa, çayın fidesinden ne kadar kopartabiliyorlarsa bunun tamamını sepete ya da torbaya doldurup çay alım yerlerine götürme haklarının olmadığını bilmeleri gerekir. Bizim bu çalışmadaki hedefimiz üreticiyi korumaktır. Eline daha fazla para geçmesini saÄŸlamak bunu yapabilmek içinde çayın kalitesini arttırarak Pazar payını büyütmektir. Çaydaki Pazar payınızı büyütebilmeniz için mutlaka o çayın kalitesini arttırmak zorundasınız" diye konuÅŸtu.



"EĞİTÄ°MLÄ° KÖPEK SAYISI ARTACAK"

Bakan Yazıcı, kaçak çayda kullanılan eÄŸitimli köpek sayısını arttıracaklarını belirterek, "Kaçak çayla ilgili yoÄŸun bir mücadele sürecini sürdürüyoruz. Daha da yoÄŸun olarak sürdüreceÄŸiz. Bununla ilgili miktar söylemeyeyim. Miktarların neyle ölçüldüÄŸünü bilemem. Bir miktar söyleniyorsa bunun ölçülebilir veriler ile olması gerekiyor. Türkiye'de Çaykur'un ürettiÄŸi, özel sektörün ürettiÄŸi çay miktarları belli. Nüfusumuzda belli. Fert başına tüketim miktarı da belli. Depolardaki miktarda belli. Bunlar kıyaslandığında Türkiye'de üretilen çayın tüketimi ne kadar karşıladığı belli oluyor. Bir miktarda ithalat var. Bütün bunlar kıyaslandığında aradaki fark kaçak. Gümrük mevzuatında vatandaÅŸlarımızın yolcu beraberinde getirebilecekleri ürünler var. Belli miktarda parfüm, sigara çay gibi. Bunun için 3 gün kalınması gerekiyor. Günübirlik giriÅŸ çıkışlarda yolcu beraberinde ürün getirmeleri mevzuata aykırı. Bu konularda kapılardaki görevlilerimizi yakından takip ediyoruz. Bu takiplerimizi daha seri bir ÅŸekilde

sürdüreceÄŸiz. Bu alanda iki yıldan beri çay kontrollerinde hassas eÄŸitilmiÅŸ köpekleri devreye soktuk. Çay ve tütün. Çayla ilgili eÄŸitilmiÅŸ üç köpeÄŸimiz var. Bunun sayısını da artıracağız" dedi.



"TÜRKÄ°YE'DE 150 CÄ°VARINDA TARIMSAL ÜRETÄ°M YAPILIYOR"

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker de, çayın, sadece tarımsal üründen ibaret olmadığını belirterek kültürümüzün önemli bir unsuru olduÄŸunu söyledi. Dünyada çay üretimi bakımından Türkiye'nin 4. sırayı aldığını, tüketim bakamından ise 1 sırada yer aldığını kaydeden Bakan Eker, Türkiye'de 150 civarında tarımsal üretim yapıldığını söyledi. Bakan Eker, "Çay sadece tarımsal üründen ibaret deÄŸil kültürümüzün önemli bir unsuru. Çay edebiyatımızda, gündelik hayatımızda, etkinliklerimizde olmazsa olmaz

bir unsur haline gelmiÅŸtir. Tek başına içecekten öte anlamı var. Bizim için sadece ekonomik bir ürün, tarımsal bir ürün deÄŸil. Ondan öte hayatımızı süsleyen ve anlam katan önemli bir ürün" ÅŸeklinde konuÅŸtu.



"TÜRKÄ°YE'DE ÇAYIN YÜZDE 60'DAN FAZLASI RÄ°ZE'DE ÜRETÄ°LÄ°YOR"

Türkiye'de üretilen 1.3 milyon ton yaÅŸ çayın yüzde 60'dan fazlasını Rize'nin oluÅŸturduÄŸuna dikkat çeken Bakan Eker, ÅŸunları söyledi:

"ÜrettiÄŸimiz 1.3 milyon ton yaÅŸ çayın, yüzde 60'ından fazlasını Rize ilimiz oluÅŸturuyor. Bunun 4'te biri Trabzon, Artvin, Giresun, Ordu ve diÄŸer Karadeniz vilayetlerinde üretiliyor. 200 bin üreticiyi doÄŸrudan ilgilendiren böyle bir ürünün elbette ki hayat içerisinde sorunlarla da karşılaÅŸabilmesi normal. Bu hem kendi açımızdan, hem de dünya ile ilgili sorunlar. Bunların doÄŸru teÅŸhis edilmesi, uygun çözümler bulunması önemli. Bu toplantıda sorunları doÄŸru ifade edebilecek, ortaya koyabilecek, uzmanlık

sahibi, hem özel sektör her meslek kuruluÅŸları, hem de kamu yani sektörün yapısını oluÅŸturan tüm temsilciler bulunuyor. Bakan olarak hükümetimiz döneminde bizim çayla ilgili politikamızın esasını oluÅŸturan uygulamalarımızın iskeletini belirleyen faaliyetleri baÅŸlıklar halinde sunuyorum: Burada çok fazla ekonomik deÄŸeri olan tarımsal ürün yetiÅŸmiyor. O halde burada çay üreticisinin faaliyetleri alım satımı son derece önemli. 2003 yılından itibaren yaÅŸ çay karşılığı prim ödeme sistemi getirdik. 2010 yılına

kadar destekleme tutarı 1 milyar 250 milyon TL çay üreticisine destek olarak ödediÄŸimiz nakit para. Desteklemeler kg başına 5 kuruÅŸken 2003 yılı ve 2010 yılında 12 kuruÅŸa çıktı. Çaykur 965 kg iken, dekar başına bin 100 kilograma çıkarmıştır. Çay budama tazminatı ve tutarı olarak 396 milyon TL ödeme yapılmıştı. Çay ihtisas gümrüÄŸü kurulmuÅŸ. Ekonomik ömrünü tamamlamış çaylıklarla ilgili olarak yeÅŸil çay üretimi gerçekleÅŸtirilmiÅŸ ve deÄŸiÅŸik aromalı çaylar üretilmiÅŸtir. Bu dünyadaki talebe göre uygulanmıştır.

Giderek artan bir ÅŸekilde organik çay talebi ortaya çıkıyor. Bu dünyada var. Biz de HemÅŸin ilçesi hinderaltında organik çay havzası belirledik. Çayda elde edilen randımanda bir artış var. Çaykur bünyesindeki laboratuarlar uluslararası standartlara çıkarılmıştır."



"YETÄ°ÅžTÄ°RÄ°CÄ°LÄ°KTEN BUDAMAYA KADAR BÄ°R TAKIM SORUNLAR VAR"

Bakan Eker, çay üretimi konusunda bir takım sorunların bulunduÄŸuna dikkat çekerek, "Çaykur, Atatürk Üniversitesi iÅŸbirliÄŸiyle bakteri organik ulusal çay konseyi kuruldu. Mevzuat, pazarlama, daha saÄŸlıklı, daha nitelikli, daha kaliteli üretim yapılması konusunda neler yapılabileceÄŸi bu toplantının sonucunda derlenecek dile getirilecek. Biz bunları hükümet olarak bir eylem planına dönüÅŸtürüp bunları belirli bir takvimde hayata geçirilmesini saÄŸlayacağız. YetiÅŸtiricilik, ruhsatsız çay bahçeleri, yaprak

kalitesi, gübreleme, gençleÅŸtirme ve budamayla ilgili sorunlar var. YaÅŸ çay üreticisiyle ilgili sorunlar olarak. Üretim aÅŸamasında yine sorunlar var. Çay fabrikalarındaki alet, ekipman ve bunların standartlarıyla ilgili sorunlar var. Bunlar da üretim sürecinin bir aÅŸamasıdır. Rize çayı, Türk çayı, toptan getirilmiÅŸ olan yeni harmanlar, bir takım ÅŸeyler var. Bunların haksız rekabeti var. Faturalandırma var. Sadece çayla ilgili olarak tarım arazilerinin miras yoluyla bölünmesi meselesidir. Çay ürünleri de fındık arazilerinin de çok etkiler. Arzu edilen düzeyde deÄŸilse bir verimlilik sorunundan babadan oÄŸula geçerken sürekli bölünmesidir" diye konuÅŸtu.