Temel Kotil, 'Türkiye kendi savaÅŸ uçağını yapacak. Hem de F16’dan daha iyisini. Dünyaya teknoloji ihraç edeceÄŸiz. 1 milyar dolarlık ciroyu 10 milyar dolara çıkartma hedefimiz var' dedi.
Türkiye'nin savunma sanayiinde dışa bağımlılığını azaltmak amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde kurulan Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAÅž), yerli savaÅŸ uçağının üretilmesi çalışmalarına hız verdi. Bu doÄŸrultuda THY’de 13 yıl baÅŸarılı bir dönem geçiren ve THY’nin global bir dünya markası olmasında emeÄŸi geçen Temel Kotil, Genel Müdürlük görevine getirildi. Kotil, havacılık ve uzay sanayisini en iyi bilen isimlerden biri olarak biliniyor. TUSAÅž Genel Müdürü Doç. Dr. Temel Kotil, göreve gelir gelmez ilk röportajını Ekovitrin’e verdi. Kotil, yüksek lisans ve mastır bursu aldığı kurumda genel müdür olarak göreve baÅŸladığı için çok mutlu olduÄŸunu söyledi ve ÅŸöyle konuÅŸtu: “13 yıl boyunca THY’de çok önemli iÅŸlere imza attık. F 16 ve CASA uçakları Türkiye’de üretildi. Bunu çok çok daha ileriye taşımamız gerekiyor. Bundan sonraki çalışmalarda benim de bir katkım katkılarım olursa ne mutlu bana.”
Türk Hava Yolları’ndan (THY) Türk Havacılık ve Uzay Sanayii ÅŸirketine (TUSAÅž) genel müdür olarak atanmanız kamuoyunda sürpriz bir geliÅŸme olarak algılandı. Bu geçiÅŸ nasıl oldu, anlatır mısınız?
TUSAÅž’ın kurulmasında rahmetli Necmettin Erbakan öncülük etmiÅŸti. Rahmetli CumhurbaÅŸkanı Turgut Özal’ın TUSAÅž’tan sonra Turkish Aerospace Industries’i (TAI) kurduÄŸu dönemdi. TAI, aslında Türk Havacılık Sanayii’nin Ä°ngilizcesi. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’na baÄŸlı bir kurum olarak faaliyet gösteriyordu. TUSAÅž, 1983 yılında doktora ve mastır çalışmaları için ABD’nin Michigan eyaletinde bir burs veriyordu. Bursa baÅŸvurdum ve kabul edildi. Bakanlık beni ABD’ye git uçak dizaynı yap, doktoranı tamamla diye göndermiÅŸti. Bu burs bana kısmet olmuÅŸtu. TAI adına ABD’de eÄŸitimimi tamamladım. 1991’de doktoramı tamamladım Türkiye’ye döndüm. O dönem Ä°stanbul Teknik Üniversitesi Uçak Fakültesi’nde eleman ihtiyacı vardı. Ä°TÜ’de öÄŸretim görevlisi olarak görev yapmak nasip oldu. Sonrasında 13 yıl boyunca THY’de çok önemli iÅŸlere imza attık. Kader o ki bugün TUSAÅž’a, TAI’ye genel müdürlük görevine getirildim. Bu benim için çok anlamlı. Özüme döndüm diyebilirim. Kendimi yuvaya dönmüÅŸ hissediyorum.
Bu görev size hükümet tarafından mı tevdi edildi?
TAI, özel bir ÅŸirket, ama Savunma Sanayi MüsteÅŸarlığı ve Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) tarafından kuruldu. Vakfın Mütevelli Heyet BaÅŸkanı Milli Savunma Bakanımız Fikri Işık’ın görevi bana tevdi etmesiyle baÅŸlayan bir süreç oldu. Tabi bir anlamda Hükümetimizin de teveccühü oldu diyebilirim.
Sayın CumhurbaÅŸkanı Recep Tayyip ErdoÄŸan’ın bu göreve gelmenizde bir arzusu var mıydı?
Sayın CumhurbaÅŸkanımızla belediye baÅŸkanlığı döneminde çok yakın çalışma imkanımız olmuÅŸtu. Yine Sayın BaÅŸbakan Binali Yıldırım’la da çok yakın çalıştım. Tabi Hükümetimizin ve büyüklerimizin aldığı bir karardır. Ancak bu karar bana Sayın Bakan Fikri Işık tarafından tevdi edildi. Sayın Bakan bana özellikle yerli savaÅŸ uçağı konusundaki çalışmalara ağırlık verileceÄŸini ve bu nedenle TUSAÅž’a geçmemi istedi. Zaten ben bu konuda eÄŸitim almıştım. THY’de önemli iÅŸler yaptık. Burada THY’den daha baÅŸarılı olmak için çalışacağım. THY’nin baÅŸarısında birçok parametre var. Ama asıl parametre bence dünya markası olmasıydı. THY’de çalışanların gönülden çalışması, özverili olması ve THY’nin yetkin insanlara sahip olması bu baÅŸarıda etkili oldu diyebilirim. TUSAÅž’ta da aynı ÅŸeye ihtiyacımız var. TUSAÅž, TAI ile yılda 1 milyar dolarlık ihracat yapan Türkiye’nin en büyük teknoloji ÅŸirketi olma özelliÄŸine sahip. Tabii bu alanda diÄŸer ÅŸirketler de var. ÖrneÄŸin Aselsan… Göreve atanmamla ilgili küçük bir anektod söylemek istiyorum. Türklerin uçak yapımına baÅŸlaması Batı’dan önceye dayanıyor. Avrupa’daki diÄŸer ülkelerde örneÄŸin Fransa’daki çalışmalar bizden sonra baÅŸladı. Ama biz bu konuda çok geri kaldık. Batı ile aramızda ÅŸu anda 50-100 yıllık bir fark var. Biz o boÅŸluÄŸu doldurmaya geldik.
Bu görev size tevdi edildiÄŸinde neler hissettiniz?
Tabi THY’den ayrıldığım için hüzünlüyüm. 13 yıl boyunca THY’de çok deÄŸerli çalışmalara imza attık. Ama yetiÅŸtirildiÄŸim bir kurumda olduÄŸum için de çok mutluyum. TUSAÅž’ta olmak benim için çok anlamlı. Heyecanlıyım, mutluyum.
TUSAÅž’ın Türkiye’nin 2023 hedefleri açısından önemi nedir?
Özellikle ülkemizin stratejik hedeflere ulaÅŸmasındaki rolünü nasıl ifade edersiniz?
Sayın cumhurbaÅŸkanımız geçtiÄŸimiz ay içinde üniversitelerin rektörleri ve akademisyenlerle bir araya gelmiÅŸti. Orada bir konuÅŸma yapmıştı. Bu konuÅŸmanın bir kısmında Türkiye’nin uçak sanayisinde yapması gerekenlerden bahsediyordu. Türkiye’nin artık kendi savaÅŸ uçağını, helikopterini yapması gerektiÄŸini ifade etmiÅŸti. Ülkemizde bu konudaki ihtiyaçların tespit edilmesi gerekiyor. Havacılıkta, uzay sanayiinde adımlar atılmalı. Bunun muhatabı TAI’dir. Tabi ki TEÄ° gibi motor üretimi yapan önemli bir kurumumuz var. Aselsan gibi bir markamız var. Aselsan TAI’den de ciro olarak da büyük. 1 milyar doların üzerinde ciro gerçekleÅŸtiriyor. Özel sektör var. Çok bileÅŸenli bir yapı. Bunların asıl muhatabı TAI ve TUSAÅž’tır. Bana bu kurumun genel müdürlüÄŸü nasip oldu. Birbirinden önemli projelerimiz var. Biliyorsunuz muharip savaÅŸ uçağı projemiz var. F16’dan daha iyi bir proje olacak. Helikopter, uydu ve Ä°HA gibi projelerimiz var. TAI gibi kuruluÅŸların daha baÅŸarılı olabilmesi için elit bir mühendis kadrosuna ihtiyacı var. Bu kadro Ä°ngilizcesi çok iyi olan ve çok iyi eÄŸitim görmüÅŸ farklı özelliklere sahip insanlar anlamına geliyor. Bizler bunları belirli eÄŸitimden geçirerek savaÅŸ uçağı projesini en kısa zamanda gerçekleÅŸtireceÄŸiz.
Türkiye’nin kendi savaÅŸ uçağını üretmesi çok önemli bir konu. Bu üretimin hayata geçirilmesinin bir zamanlaması var mı?
Bunlar kısa dönemli projeler deÄŸil. 8-10 yıllık projeler. Böyle heyecan veren projelerin aslında stratejik yani askeri açıdan önemli olduÄŸu kadar ekonomik önemi de bulunuyor. Tabi teknolojik önemi de var. Havacılıkta ve uzay sanayisinde yaptığımız bu çalışmalar 17 alt sektörün mükemmelleÅŸmesini saÄŸlıyor. Uçak yaptığınız zaman bu sektörleri mükemmelleÅŸtiriliyor.
TUSAÅž’ın ÅŸu anki yapısından ve projelerinden bahseder misiniz?
Åžu anda 5 bin çalışanımız var. 1 milyar dolar ciro yapıyoruz. Muharip savaÅŸ uçağı ana projemiz. Helikopter ve Anka projelerimiz devam ediyor. Göktürk gibi önemli projelerimiz var. Yine eÄŸitim uçağı ve HürkuÅŸ projemiz var. Tabi tüm bu projelerin en önemlisi muharip savaÅŸ uçağı projesidir.
TUSAÅž-TAI sadece Türkiye’nin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla mı faaliyetlerini sürdürecek?
TAI ya da herhangi bir sivil bir kurum sadece kendi ihtiyaçlarını karşılayarak yaÅŸayamaz. Türkiye’nin havacılık ve uzay sanayisinde ciro olarak dünya pazarındaki payı yüzde 1 seviyesinde. Bu çok düÅŸük bir rakam aslında. Teknoloji firmalarının tutunabilmesi için bunun yüzde 10’lara ulaÅŸması gerekiyor. Tabi bunlar bir günde olacak ÅŸeyler deÄŸil. Her zaman TAI’nin ihracat hedefi vardı. TAI, diÄŸer uçak üreticilerine ciddi sayıda parça üretiyor. Bunlar özgün üretimden oluÅŸuyor. Türkiye’nin bu anlamda daha fazla söz sahibi olması için bugünden kat kat fazla ihracat yapması gerekiyor.
Teknoloji ihraç eden bir konuma gelmemiz gerekiyor?
YavaÅŸ yavaÅŸ geliyoruz aslıda. THY’ye geldiÄŸimde bir ÅŸey söylüyordum. En büyük hedef cironun artırılmasıydı. THY’nin markalaÅŸma sürecine baÅŸladığımızda mevcut rakamların sağına birkaç sıfır ekleyin demiÅŸtim. Onu yaptık. THY’de bu bize nasip oldu. THY tam 6 kat büyüdü. Bunu ÅŸimdi TAI’de yapacağız. Åžu anda 1 milyar dolarlık bir ciro söz konusu. 1 milyar dolarlık ciromuzu 10 milyar dolara çıkartma hedefimiz var.
TUSAÅž’ta hissedarların yapısından bahseder misiniz?
ÇoÄŸunluk hisse yüzde 54.49’la Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı’nda. DiÄŸer hissedarlar yüzde 45.45 ile Savunma Sanayi MüsteÅŸarlığı ve yüzde 0.06 ile Türk Hava Kurumu. THY’de de kamu ortaklığı bulunuyordu. Özel sektör mantığıyla THY’yi dünyaya açtınız. Ve bugün dünya devi oldu…
THY, kamu baÅŸladı ama sonrasında özelleÅŸti. Ben tüm süreçlerde bulunan biriyim. O süreçleri çok iyi biliyorum. “Kalben devlete, ticari olarak özele baÄŸlıyız” derdim hep. TAI de özel bir ÅŸirket. Vakıf bünyesinde olması onu özel yapıyor. TAI, THY’ye göre daha stratejik bir ÅŸirket. Biz bugün hava uzay ÅŸirketi Boeing’den daha kıvrak olmak zorundayız. Ama kalbimiz devlet olmaz zorunda.
THY’deki uzun soluklu ve baÅŸarılı bir dönemin ardından TAI’deki hedefleriniz nelerdir?
THY’de çok güzel günlerim geçti, çok güzel arkadaÅŸlarım oldu. Herkese teessürdür ediyorum. BaÅŸarı kendi kendine gelmiyor. 45 bin kiÅŸinin verdiÄŸi güçle bu baÅŸarı yakalandı. Herkesin desteÄŸi oldu. Çalışanların kalbi ne kadar yüksek tonla atıyorsa o kadar baÅŸarılı oluyorsunuz. TAI’de de bu böyle olacak. Buradaki sorumluluÄŸum THY’deki gibi deÄŸil. Türkiye’nin havacılık sanayii ve muharip uçak konusunda bir ihtiyacı varsa bunun birinci sorumlusu benim diyebilirim. TAI’nın geliÅŸiminde, bugünlere gelmesinde rahmetli Erbakan ve rahmetli Özal’ın yaptığı çalışmalar çok önemli. F 16 ve CASA uçakları Türkiye’de üretildi. Bunu çok çok daha ileriye taşımamız gerekiyor. Türkiye kendi savaÅŸ uçağını yapacak. Hem de F16’dan daha iyisini. Bundan sonraki çalışmalarda benim de bir katkım katkılarım olursa ne mutlu bana. (ekovitrin)
.jpg "Rize Belediye Başkanları Mazbatalarını Aldı")
