Alevi Çalıştayları'nı yürüten dönemin Devlet Bakanı, ÅŸimdiki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, 60. hükümet döneminde ''Hükümet olarak Milli birlik ve beraberliÄŸimizi güçlendirmek adına, toplumsal bazı sorunları, demokrasi, insan hakları, temel hak ve özgürlükler zemininde yeniden ele alıp deÄŸerlendirme amacı taşıyan bir dizi giriÅŸim baÅŸlattık'' diye konuÅŸtu.
Bu giriÅŸimlerden birinin de Alevi vatandaÅŸların sorunlarına çözüm bulmak amacıyla baÅŸlatılan çalıştaylar olduÄŸuna dikkati çeken Çelik, AleviliÄŸi tanımayan, bilmeyen veya yanlış bilen çevrelerin AleviliÄŸi doÄŸru kaynaklardan, doÄŸru bir ÅŸekilde öÄŸrenme ihtiyacı duyduÄŸunu belirtti.
Çelik, 2009'un haziran ayında baÅŸlayan çalıştaylar sonunda varılan mutabakat gereÄŸince, müfredatta gerekli düzenlemeleri yapmak üzere Alevi vatandaÅŸlardan oluÅŸan bir komisyon kurulduÄŸunu ifade etti.
Bakan Çelik, komisyonun 3 ay gibi kısa bir sürede çalışmalarını tamamlayarak Milli EÄŸitim Bakanlığı Din ÖÄŸretimi Genel MüdürlüÄŸüne sunduÄŸunu söyledi. Çelik, genel müdürlüÄŸün deÄŸerlendirmesinin ardından çalışmanın 2010 yılının Aralık ayında Alevi vatandaÅŸların temsilcileriyle paylaşıldığını kaydetti.
4. SINIFTAN LÄ°SE SONA KADAR
Çelik, ''AÄ°HM'in, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi müfredatına iliÅŸkin 2007 yılında verdiÄŸi kararda belirttiÄŸi nesnellik ve çoÄŸulculuk ilkeleri ışığında hazırlanan yeni müfredat, Talim ve Terbiye Kurulu tarafından da onaylanmıştır. Böylece Alevilik ilköÄŸretim 4. sınıftan, lise son sınıfa kadar Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitaplarına girdi'' diye konuÅŸtu.
Yeni müfredatın Nusayri ve Caferi vatandaÅŸların taleplerini de karşıladığını vurgulayan Çelik, basımı tamamlanan ders kitaplarının 2011-2012 eÄŸitim ve öÄŸretim yılında öÄŸrencilere okutulacağını söyledi.
Ä°LKÖÄžRETÄ°M DERS KÄ°TAPLARINDA ALEVÄ°LÄ°K KONUSU
Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi öÄŸretim programlarında yer verilen Alevilik, BektaÅŸilik, Caferilik ve Nusayrilik konuları özetle ÅŸöyle:
Ä°lköÄŸretim 4. sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabının ''Din ve Ahlak Hakkında Neler Biliyorum'' ünitesinde, ''Güzel Söz Söyleyelim, Güzel Davranışlarda Bulunalım'' konuları, Hz. Ali'nin ''Allah'ın yarattığı en güzel ve en çirkin ÅŸey sözdür. Söz var ki söyleyenin yüzünü ak eder; söz var ki söyleyenin yüzünü kara eder'' ifadeleri örnek verilerek iÅŸleniyor.
''Temiz Olalım'' ünitesinin ''Sözünde Durmak, Dürüst, Güvenilir Olmak ve Temizlik'' konusu iÅŸlenirken, Hacı BektaÅŸ Veli'nin temizlik ile ilgili ''Bir ÅŸiÅŸenin içine pis bir ÅŸey konulup aÄŸzı kapatılsa, dışı ne kadar temizlenirse temizlensin içi kirli kalmış olur'' sözünün öÄŸrenciler tarafından manevi ve maddi temizlik açısından deÄŸerlendirilmesi isteniyor.
Kitapta Kevser Suresi'nin anlamına da yer veriliyor. ''Kevser''in bolluk ve bereket anlamına geldiÄŸi belirtilerek, ''Allah, Hz. Peygamber'e vahiy ve peygamberlik gibi pek çok nimet vermiÅŸtir. Bu nimetlerden biri de Hz. Peygamber'in neslinin devam etmesidir. Nitekim Hz. Fatıma'nın Hz. Ali'yle evliliÄŸinden olan Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin ile Peygamberimiz'in nesli devam etmiÅŸtir. Sure bu nimetlerden bahsettiÄŸi için 'Kevser' adını almıştır'' ifadesi yer alıyor.
Kitapta ''... baÅŸta Kur'an'ı en iyi bilenlerden biri olan Hz. Ali olmak üzere sahabelerin de katkılarıyla Kur'an-ı Kerim tek bir nüsha olarak kitap haline getirildi'' ifadeleri kullanılarak, Hz. Ali'nin Kur'an'a hizmetlerine ve katkılarına yer veriliyor.
Ayrıca bu ders kitabında, ''Aile ve Din'' ünitesinin ''Ailemizde Birbirimize Saygı Gösterir, Yardım Ederiz'' konusu iÅŸlenirken ise Hz. Ali ve Cafer-i Sadık'ın sözleri kullanılıyor.
Ä°lköÄŸretim 5. sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabında da ''Ä°badet Konusunda Bilgilenelim'' ünitesinde yer alan ''Dua Ä°badetin Özüdür'' ve ''Niçin ve Nasıl Dua Edilir'' konuları anlatılırken Cafer-i Sadık'ın ''Belaya uÄŸramaktan korkan kiÅŸi Allah'a dua etsin'' sözüne yer verilerek ve öÄŸrencilerden bu sözü, duanın önemi açısından yorumlamaları isteniyor.
''Kültürümüzden Dua Örnekleri'' konusunda ise Alevi ve BektaÅŸilik'teki dua örnekleri sıralanıyor. Kitapta, ''Hz. Muhammed ve Aile Hayatı'' ünitesi anlatıldıktan sonra, öÄŸrencilerin okuması için ''Hz. Peygamber'in Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin Sevgisi'' adlı okuma metninde, Hz. Muhammed'in torunlarına duyduÄŸu sevgiye deÄŸiniliyor.
''Sevinç ve Üzüntülerimizi PaylaÅŸalım'' ünitesine ''Nevruz ve Hıdırellez'' konusu eklenerek, ÅŸu ifadeler kullanılıyor:
''Halk inanışlarına göre nevruz, çeÅŸitli tarihi ÅŸahsiyetler ve olaylarla iliÅŸkilendirilmektedir. Alevilere göre Hz. Ali, 21 Mart günü doÄŸmuÅŸ ve bu günde Hz. Fatıma ile evlenmiÅŸtir. Bu nedenle 21 Mart nevruz ÅŸenlikleri gerek Asya Türk boylarında gerekse Selçuklu ve Osmanlı Türklerinde çoÄŸu zaman kutlanmıştır.''
HZ. ALÄ°'NÄ°N HÄ°CRETTE GÖSTERDİĞİ CESARET KONUSU
Ä°lköÄŸretim 6. sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabında, ''Namaza ÇaÄŸrı: Ezan ve Kamet'' konusu iÅŸlenirken ezanın okunuÅŸundaki ''EÅŸhedü enne Muhammeden Resulallah'' ifadesinden sonra Caferilik'te ''EÅŸhedü Enne Alliyen Veliyullah'' ifadesinin de yer aldığına dikkat çekiliyor.
''Son Peygamber Hz. Muhammed'' ünitesinde ''hicret'' konusu anlatılırken, Hz. Ali'nin Hz. Muhammed'in hicretinde gösterdiÄŸi cesaret, kahramanlık ve hicretteki rolüne dikkat çekilerek, ''...Hz. Ali, müÅŸrikleri oyalamak ve Peygamberimizin hicretini mümkün kılmak amacıyla bütün tehlikeleri göze alarak onun yatağına yatmıştı. MüÅŸrikler Peygamberimizi öldürmek üzere eve girdiklerinde Hz. Ali'yi onun yatağında yatarken buldular. Hz. Ali, Peygamberimizin bıraktığı emanetleri sahiplerine teslim ettikten sonra yola çıkarak Kuba köyünde Hz. Peygambere yetiÅŸti'' bilgileri veriliyor.
''Hz. Muhammed'in Vefatı'' konusu işlenirken cenaze ve defin işlemlerinde Hz. Ali'nin yaptığı hizmetlere yer verilerek, ''Resulullah'ın cenazesi Hz. Ali tarafından yıkandı ve kefenlendi'' ifadesi yer alıyor.
''Ä°slam'ın Sakınılmasını Ä°stediÄŸi Bazı Davranışlar'' ünitesinde Hz. Ali'nin ''Söz ağızda senin esirindir, ağızdan çıkınca sen onun esirisin'', ''Ä°yi insanla kötü insan senin yanında aynı seviyede olmamalıdır. Çünkü bu, iyileri iyilik yapmaktan soÄŸutur, kötüleri de kötülük yapmaya alıştırır'', Hz. Hüseyin'in ''Bir Müslüman kardeÅŸin senden ayrıldığında, arkandan söylemesini sevmediÄŸin ÅŸeyi sen de onun arkasından söyleme'' ve Cafer-i Sadık'ın ''Suçsuz birine iftira atmanın vebali en köklü daÄŸlardan daha ağırdır'' sözleri hatırlatılıyor. Bu ünitenin sonunda öÄŸrencilerin okuması için ''Hz. Ali'nin Hz. Hasan'a ÖÄŸüdü''nü içeren okuma metni bulunuyor.
''Ä°slamiyet ve Türkler'' ünitesinin ''Türkler Arasında Ä°slam'ın Yayılmasında Etkili Olan Bazı Åžahsiyetler'' konusunda ''Ali er-Rıza'', ''Ahmet Yesevi'' ve ''Hacı BektaÅŸ Veli''nin hayatına iliÅŸkin bazı bilgiler de yer alıyor. Aynı ünitede ayrıca ''Türklerde Peygamber ve Ehl-i Beyt Sevgisi''ne yer verilerek, Türklerin Peygamber'e ve onun ehl-i beytine duyduÄŸu derin sevgi örneklerle anlatılıyor.
''ALEVÄ°LER: HZ. ALÄ°'YÄ° SEVEN, SAYAN VE ONA TARAFTAR OLANLAR''
Yeni müfredat deÄŸiÅŸikliÄŸine göre ilköÄŸretim 7. sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi ders kitabının ''Oruç Ä°badeti'' ünitesine Alevi, BektaÅŸi geleneÄŸinde önemli bir yer tutan ''Muharrem Orucu'' konusu eklendi. Alevi, BektaÅŸilerin muharrem ayının ilk on iki gününü oruçlu olarak geçirdikleri, bu günlerde Kerbela'da Hz. Hüseyin'in ve evladının susuz bırakılmış olmasından dolayı su içmedikleri, eÄŸlence yapmadıkları ve kurban kesmedikleri kaydediliyor.
Oruçlar tutulduktan sonra on üçüncü gün, Kerbela Olayı'ndan saÄŸ kurtulan Hz. Hüseyin'in oÄŸlu Zeynü'l-Abidin için ÅŸükran kurbanı kesildiÄŸi ve aÅŸure kaynatıldığı ifade ediliyor.
''Ä°slam DüÅŸüncesinde Yorumlar'' ünitesine, ''Alevilik, BektaÅŸilik'' konusu eklendi. Hz. Ali'yi seven, sayan ve ona taraftar olan kiÅŸiye Alevi dendiÄŸi belirtilerek, Alevilerin Allah'ın birliÄŸine inandığı, Hz. Muhammed'i son peygamber olarak kabul ettiÄŸi, kutsal kitaplarının Kur'an-ı Kerim olduÄŸu, Hz. Muhammed'i ve onun ehl-i beytini seven Müslümanlar oldukları bilgisine yer veriliyor. BektaÅŸiliÄŸin ise Hacı BektaÅŸ Veli'ye baÄŸlı olan ve onun yolundan gidenlerin adı olduÄŸu ifade edilerek, Hacı BektaÅŸ Veli'nin kendisinden sonra gelen birçok kimseye rehberlik yaptığı, Alevi, BektaÅŸiliÄŸin geliÅŸiminde çok önemli rol oynamış bir ÅŸahsiyet olduÄŸu aktarılıyor.
''Alevilik ve BektaÅŸilik'' konusunun alt baÅŸlığında ''Cem ve Cemevi'' konusuna da deÄŸinilerek, her zaman yapılabilen cemin yanı sıra yılın belli zamanlarında ''düÅŸkünlükten kaldırma cemi'', ''dardan indirme cemi'' ve ''Abdal Musa cemi'' gerçekleÅŸtirildiÄŸi de anlatılıyor.
''Razılık ve Kul Hakkının Sorulması'' baÅŸlığında ise bu konuya iliÅŸkin bilgi verilerek, öÄŸrencilerden ''Alevilik, BektaÅŸilik'te kul hakkı konusunda hassas olunmasını toplumsal dayanışma açısından'' deÄŸerlendirmeleri isteniyor.
Cem esnasında on iki kiÅŸi tarafından belirli bir düzen ve kurallar çerçevesinde yapılan ''On Ä°ki Hizmet'' konusunun da ele alındığı ders kitabında, on iki hizmetin dede, rehber, gözcü, çeraÄŸcı, zakir, ferraÅŸ, sakka, sofracı, pervane, peyikçi, iznikçi ve bekçi adı verilen kiÅŸiler tarafından yerine getirildiÄŸi bilgisi aktarılıyor.
''Semah'' konusuna iliÅŸkin de bilgi verilen kitapta, semahın Alevi, BektaÅŸi cemlerinde ceme katılanların manevi coÅŸku halinde kendilerinden geçerek ilahi bir aÅŸkla ayakta dönmeleri olduÄŸu ifade ediliyor.
Aynı ders kitabında ayrıca Alevilik ve BektaÅŸilikte önemli olan ''Musahiplik (yol kardeÅŸliÄŸi)'', dua olarak isimlendirilen ''Gülbenk'' ve genellikle ÅŸubat ayının 13, 14 ve 15. günlerinde tutulan ''Hızır Orucu'' konuları da yer alıyor.
''Hz. Ali'nin Cesaret ve Kahramanlığı'' baÅŸlıklı okuma metnine de yer verilerek, ''Din ve Güzel Ahlak'' ünitesinde Mevlana, Abdal Musa ve Kaygusuz Abdal'ın sözlerine deÄŸiniliyor.
''Musikimizde Dini Motifler'' konuları iÅŸlenirken Alevilik ve BektaÅŸilik'te önem verilen ''deyiÅŸ, nefes, tevhit, düvaz imam'' gibi kavramlar aktarılıyor.
Ä°lköÄŸretim 8. sınıfın ders kitabında ise ''Zekat, Hac ve Kurban Ä°badeti'' ünitesinde Hz. Ali'nin sözüne yer veriliyor. ''Kurban Tığlama (Kesme) Duası'' baÅŸlıklı okuma metninin de yer aldığı kitapta, ''Bilgi Taassubu Önler'' konusu içinde ''Büyüklerden Sözler'' baÅŸlığı ile Hz. Ali ve Hacı BektaÅŸ Veli'nin taassubun zararlarını belirten sözleri yer alıyor.
ORTAÖÄžRETÄ°MDE ALEVÄ°LÄ°K KONUSU
OrtaöÄŸretim 9. sınıf ders kitabında, ''Kur'an-ı Kerim'in Tarihi'' konusu iÅŸlenirken, farklı materyallere yazılmış Kur'an ayetlerinin bir araya getirilerek toplanmasında ve kitap haline getirilmesinde Hz. Ali'nin katkısına yer veriliyor. Kültürümüzde Kur'an'a verilen deÄŸerle ilgili konu iÅŸlenirken, Yunus Emre, Mevlana, Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, Mehmet Akif Ersoy, Hasan Basri Çantay, Hoca Ahmet Yesevi ve Hacı BektaÅŸ Veli'in sözlerine iÅŸaret ediliyor.
''Ä°slamiyet ve Türkler'' ünitesinin ''Türklerin Müslüman OluÅŸu'' konusu ele alınırken, Türklerin Müslüman olma süreçlerinde ehl-i beytin rolüne ve özellikle Ali er-Rıza'nın bu süreçteki çalışmalarına vurgu yapılıyor. Aynı ünitenin ''Türklerde Ä°slam Anlayışının OluÅŸmasında Etkili Olan Åžahsiyetler'' konu baÅŸlığı altında ise Ahmet Yesevi ve Hacı BektaÅŸ Veli'nin hayatı, görüÅŸleri ve Türklerin MüslümanlaÅŸma sürecindeki hizmetlerine yer veriliyor.
OrtaöÄŸretim 10. sınıf ders kitabında da Muharrem orucu konusuna deÄŸiniliyor. ''Allah Ä°nancı'' ünitesinin sonunda içerikle ilgili olarak ''Hacı BektaÅŸ Veli'nin Eserlerinde Tevhit ve Ä°nanç'' ile ''Hz. Ali'nin Örnek Åžahsiyeti ve Ä°badetin Önemine Dair Sözleri''nin yer aldığı okuma metinleri de yer alıyor.
OrtaöÄŸretim 11. sınıf ders kitabında ise ''Ä°slam DüÅŸüncesinde Yorumlar'' ünitesinin ''Ä°slam DüÅŸüncesinde Siyasi-Ä°tikadi Yorumlar'' konusunda ''Åžia''ya, ''Ä°slam DüÅŸüncesinde Ameli-Fıkhi Yorumlar'' konusunda ise Caferilik'e deÄŸiniliyor.
''Aile ve Din'' ünitesinde ''Hz. Fatıma ve Onun Aile Fertleriyle Ä°liÅŸkileri''ni konu edinen bir okuma metni bulunuyor.
OrtaöÄŸretim 12. sınıfta ise ''Hz. Muhammed'i Anlama'' ünitesinde, ''BaÅŸlıca Hadis Kaynakları'' konusu anlatılırken diÄŸer kaynakların yanında Alevilik, BektaÅŸilik, Nusayrilik ve Caferilik'te temel hadis kaynağı olan Kütüb-i Erbaa'ya de yer veriliyor.
Bu ders kitabında da ''Cem ve Cemevi'', ''Cemin Yapılışı'', ''Semah'', ''Musahiplik'', ''Dua ve Gülbenkler'' ve ''Muharrem Ayı ve AÅŸure'' konuları iÅŸleniyor.
''Kültürümüzde Etkin Olan Tasavvufi Yorumlar'' konu baÅŸlığı altında ayrıca ''Nusayrilik'' baÅŸlığı da yer alıyor. NusayriliÄŸin temel inançları ve hareket noktalarının Kur'an olduÄŸu vurgulanarak, Gadir-i Hum gibi önemli gün ve bayramlar da anlatılıyor.
''Alevilik, BektaÅŸilik düÅŸüncesinin oluÅŸumunda önemli bir yere sahip olan ''Dört Kapı Kırk Makam'' adlı bir okuma metninin de yer aldığı ders kitabında, ''Ä°slam Barışa ve Birlikte YaÅŸamaya Önem Verir'' konusu, Hoca Ahmet Yesevi, Yunus Emre, Mevlana, Hacı BektaÅŸ Veli, Cabbar Kulu gibi isimlerin barışla ilgili mesajlarından ve yaÅŸantılarından örnekler verilerek iÅŸleniyor. Kitapta ayrıca Alevilik, BektaÅŸilik düÅŸüncesinin önemli klasiklerinden olan ''Kitab-ı Cabbar Kulu''ndan ''Barış ve KardeÅŸlik'' baÅŸlıklı bir okuma metni de bulunuyor.
Ä°mam hatip liselerinde okutulan kelam ders kitabında da Alevilik ve BektaÅŸilik kavramları, tarihsel geliÅŸim, Hacı BektaÅŸ Veli ve Dört Kapı Kırk Makam, Alevilik, BektaÅŸilik DüÅŸüncesinde Temel Unsurlar, Allah Sevgisi, Peygamber Sevgisi, Ehl-i Beyt Sevgisi, Tevella, Teberra, On Ä°ki Ä°mam, Musahiplik, Ayin-i Cem, Üç Sünnet Yedi Farz gibi konu baÅŸlıkları bulunuyor.
